Epitafia pojawiające się na miejscach spoczynku naszych bliskich to krótkie utwory, które odwołują się do uniwersalnych wartości, mając na celu pożegnanie Zmarłego, a także oddanie mu należnego szacunku. Epitafia są lamentem, wyrazem tęsknoty i pamięci o bliskiej, zmarłej nam osobie. Historia epitafium sięga czasów starożytnych, jednakże współcześnie nie straciły na popularności. Wiele rodzin osób zmarłych decyduje się umieścić kilka krótkich zdań w pobliżu imienia i nazwiska Zmarłego, które oddawałyby sens bądź podsumowywały jego życie. W poniższym artykule wyjaśnimy dokładnie co to jest epitafium, jakie są rodzaje epitafium, a także przedstawimy najpiękniejsze epitafia.
Spis treści:
- Co to jest epitafium?
- Rodzaje epitafium
- Historia epitafium
- Sentencje na pomniku sławnych ludzi
- Epitafium dla zwierząt
- Sentencje na pomniki – kiedy umieszczać?
- Epitafium przykłady
Co to jest epitafium?
Napis na pomniku to inaczej epitafium. Słowo epitafium pochodzi z języka greckiego i składa się z dwóch członów, epi – oznaczający „na” oraz taphos – „grób”, „kamień nagrobny”, co w całości można tłumaczyć jako „na grobie”, „nad grobem” lub „nad kamieniem nagrobnym”. Współcześnie, najpełniejszą, a zarazem najzwięźlejszą definicją słowa epitafium to sentencja nagrobna bądź sentencja na pomnik. Ze względu na ograniczoną ilość miejsca na pomniku, epitafium jest krótkim utworem, niejednokrotnie składający się z pojedynczego zdania. Umieszczana na pomniku sentencja nagrobna najczęściej nawiązuje do życia osoby zmarłej, skłania do refleksji lub odnosi się do wyznawanej wiary. Szczególnym przypadkiem jest epitafium dla dziecka, które w większości wypadków ukazuje ogromny ból i smutek po stracie, a także miłość rodziców wobec utraconego dziecka.
Bardzo często współczesne epitafia na pomniki nacechowane są emocjami oraz odnoszą się do relacji jaka łączyła zmarłego z jego rodziną. Przykładem może być tu dość powszechny na polskich cmentarzach schemat, a mianowicie „kochająca żona, matka i babcia” bądź „ukochany mąż, tata i dziadek”. Ta sentencja nagrobna modyfikowana jest w zależności od więzi rodzinnych, czasem pozostawiany jest tylko w takiej formie, jak podana powyżej, a czasem uzupełniany jest dodatkowo przez np. cytat z Biblii. Ponadto, epitafium na pomniku może być także przedstawione jako inskrypcje, które często widzimy na płytach nagrobnych w kościołach lub muzeach. Odnoszą się do największych osiągnięć zmarłych osób lub stanowią swoistą formę oddania hołdu i szacunku.
Rodzaje epitafium
Udając się na okoliczne cmentarze możemy spotkać różne rodzaje epitafium. Najczęściej spotykaną formą jest ta klasyczna, pisana podniosłym i poważnym tonem, której celem jest podkreślenie kruchości życia bądź zawierzenie się Bogu. Najczęściej wybierane i przez wszystkich znane sentencje nagrobne są również wyrazem oddania i miłości do zmarłego, wskazują na silną więź jaka łączyła dane osoby, a także eksponują ból po stracie.
Rzadziej spotykaną formą epitafium są epitafia humorystyczne lub satyryczne, których kompozycja ma rozbawić i rozśmieszyć czytelnika. Sentencje na pomniki w formie satyrycznej bardzo często odnoszą się do cech osoby zmarłej (np. epitafium na pomniku Tadeusza Plucińskiego – „Na wieki wieków amant”) lub ich nazwiska lub pseudonimu. Przykładem może być tu napis na nagrobku Jonathana Pease’a (z ang. Groszek) zmarłego w 1880 – „Pod ziemią trawiastą, jak i pod drzewami, leży ciało Jonathana Pease’a. Nie ma go tutaj, zwykły leży pusty strąk. Pease się wyłuskał i poszedł wprost do Pana rąk.” (ang. Under a dirt with grass as well as under a trees, Lies a body of Jonathan Pease. He is not here, there’s only the pod. Pease shelled out as well as went to God.) Wielu znanych polskich poetów tworzyło humorystyczne epitafia, wśród nich znajdziemy Jana Kochanowskiego i Wisławę Szymborską.
Ponadto, możemy rozróżnić epitafia dokumentujące osiągnięcia zmarłego, a także epitafia obrazowe, które zawierają zarówno inskrypcje, jak i portret lub obraz przedstawiający alegoryczną scenę. W historii znajdziemy również epitafia, które oprócz sentencji nagrobnej zawierają możliwy do odtworzenia zapis muzyczny. Na końcu warto wspomnieć o autoepitafium – utworze/sentencji nagrobnej stworzonej za życia autora, dla niego samego.
Zobacz też: Zakład Pogrzebowy Warszawa – organizacja uroczystości pogrzebowych w Warszawie i okolicach
historia epitafium
Już od wieków ludzie wznoszą zmarłym wspaniałe pomniki, aby uczcić ich pamięć. Wraz z upływem czasu do pomników dołączane były krótkie i zwięzłe utwory literackie, które w sposób uroczysty wychwalały i uwypuklały szlachetne cechy zmarłego lub w inny pozytywny sposób odnosiły się do jego życia – tego typu utwory zaczęto określać epitafiami. Pierwsze sentencje nagrobne pojawiły się w Atenach w V wieku przed naszą erą podczas trwających wojen z Persami. Sławiły one męstwo oraz ducha walki poległych wojowników w formie dwuwersowych strof (określanych także mianem dystychów).
Po okresie starożytnym, sentencje nagrobne zaczęły być popularne również i w chrześcijańskiej Europie, gdzie przyjęło się umieszczać na grobach wzruszające epitafia, a także sentencje biblijne, odwołujące się do cytatów z Biblii czy słów świętych. W okresie średniowiecza najczęściej pojawiały się epitafia tradycyjne, nawiązujące do formuły „Memento Mori”, natomiast ich użycie rozkwitło w okresie renesansu i poprzez kolejne epoki trwa do dzisiaj.
Warto dodać, że najstarsze polskie epitafium zostało odkryte w 1959 roku w archikatedrze gnieźnieńskiej. Inskrypcje napisane są w języku łacińskim, a ich powstanie datuje się na pierwszą połowę XI wieku. Nie ma dokładnych informacji odnośnie tego, dla kogo sentencja nagrobna została napisana, lecz jedna z koncepcji mówi o trzech eremitach (polscy bracia Mateusz, Izaak, Krystyn), których zamordowano w 1003 roku. Ze względu na zły stan płyty, pełen tekst epitafium nie jest czytelny, a w ostatnim wersie można rozczytać tylko jedną literę. Oryginalny tekst epitafium oraz jego tłumaczenie można przeczytać na Wikipedii.
Sentencje na pomniku sławnych ludzi
Biorąc pod uwagę jaką popularność zyskały epitafia nie trudno się domyślić, że obecne są również na grobach osób powszechnie znanych. Sentencje nagrobne znajdują się na pomnikach władców, generałów, artystów oraz największych naukowców. Ciekawe epitafia sławnych ludzi zmuszają do refleksji, wychwalają ich zasługi, a także upamiętniają ich największe dokonania. Część z nich wykazuje się wyjątkową pomysłowością, przez co zapadają na długi czas w pamięci. Poniżej przygotowaliśmy kilka ciekawych przykładów sentencji nagrobnych, które znajdziemy na pomnikach sławnych osób.
1. „Teraz grób wystarczy temu, któremu świat nie wystarczał” – chociaż grobu Aleksandra Wielkiego nigdy nie odnaleziono, przypuszczalnie to właśnie to epitafium miało zostać spisane ku jego czci i umieszczone na jego nagrobku.
2. „Radość życia sławiła, sztuką swoją” – epitafium na grobie Mai Berezowskiej, polskiej malarki.
3. „Nareszcie wolny, wreszcie wolny, dzięki Bogu wszechmogącemu, że wreszcie jestem wolny” – epitafium na grobie Martina Luthera Kinga Jr., nawiązujące do jego najbardziej znanej przemowy „I have a dream”
4. „Jestem gotowy na spotkanie z moim Stwórcą, jednak to czy mój Stwórca jest przygotowany na wielką mękę spotkania ze mną, to inna sprawa” – autoepitafium Winstona Churchilla, słynnego brytyjskiego premiera i laureata nagrody Nobla w dziedzinie literatury (epitafium ostatecznie nie zostało umieszczone na jego pomniku).
5. „Więcej światła, więcej światła. Otwórz okno, aby wpadało więcej światła” – słowa te miał powiedzieć Johann Wolfgang von Goethe na łożu śmierci, zostały umieszczone na jego pomniku.
6. „… Żeby innych zapalić, trzeba samemu płonąć” – sentencja nagrobna profesora Zbigniewa Religii.
7. „Siła i honor” – słowa umieszczone na grobie twórcy i pierwszego dowódcy jednostki wojskowej GROM Sławomira Petelickiego.
8. „Odchodzimy wtedy, kiedy lepsi już nie możemy być” – epitafium na grobie Kamili Skolimowskiej, mistrzyni olimpijskiej w rzucie młotem.
9. „Tu leży człowiek, który pomagał” – sentencja nagrobna Marka Kotańskiego, twórcy Monaru.
10. „Umarł Hanuszkiewicz, nudno będzie w teatrze” – napis na pomniku Adama Hanuszkiewicza, którymi chciał, aby go wspominano.
Epitafium dla zwierząt
Jako ciekawostkę można dodać, że już w starożytności zapoczątkowana została tradycja pisania epitafiów dla zwierząt. Wiele epitafiów opiewało miłość, jaką właściciele żywili ku swoim pociechom, a także wyrażało smutek po ich odejściu. Przykładem epitafium dla zwierząt jest napis przygotowany przez nieznanego twórcę dla jego psa Patryciusza, który należał prawdopodobnie należał do zamożnej włoskiej rodziny:
„Moje oczy były mokre od łez, nasz piesku, kiedy cię niosłem (do grobu)… Więc, Patryciuszu, nigdy więcej nie dasz mi tysiąca pocałunków. Nigdy nie możesz być znów zadowolony na moich kolanach. W smutku pochowałem cię, a ty zasłużyłeś. W miejscu spoczynku z marmuru umieściłem cię na zawsze obok mojego cienia. W swoich cechach byłeś mądry jak istota ludzka. Ach, ja! Cóż za ukochany towarzysz, przegrałem!”
Współcześnie również wiele osób wybiera lub pisze samodzielnie epitafium dla psa lub innego pupila, którego zdecydowali się pochować na cmentarzach do tego przeznaczonych. Chociaż nie jest to głównym tematem tego artykułu, w ramach ciekawostki umieszczamy przykłady epitafium dla zwierząt:
– Na zawsze w naszych sercach
– … dziękujemy Ci za … lat przyjaźni, wierności i radości
– Na cichy i wieczny sen utulony w tym grobie, abyś nie czuł naszych łez co płyną po tobie
– Czekaj nas przy tęczowym moście…
– Swoją miłością, pięknem i przywiązaniem rozświetlałeś nasze dni
– Najukochańszy i najmądrzejszy
– Dziękujemy, że nas wybrałeś
– A potem przekroczymy tęczowy most razem
– Kot nad koty
– Nasz dom bez Ciebie, jest taki jak dzień bez słońca
– Przed laty, żył pies kudłaty; Nie podwórzowy, nie wiejski, ale od ogona do głowy, całkowicie czarodziejski
– Jest twoim przyjacielem, partnerem, obrońcą – twoim Psem. Jesteś jego życiem, miłością, przewodnikiem. Będzie twój – wierny i oddany do ostatniego uderzenia serca. Winien mu jesteś zasłużyć na to oddanie
Nie ma na świecie przyjaźni, która trwa wiecznie. Jedynym wyjątkiem jest ta, którą obdarza nas pies.
Konrad Lorenz
Sentencje na pomniki – kiedy umieszczać?
Tradycyjnie na nagrobku umieszcza się podstawowe informacje na temat osoby zmarłej, to znaczy jej imię i nazwisko, datę urodzenia oraz śmierci. Najczęściej dodaje się również zdjęcie na porcelanie lub piaskuje się wizerunek zmarłego na płycie nagrobnej. Kiedy rodziny decydują się umieszczać epitafium na grobie? Niejednokrotnie wtedy, gdy chcą oddać indywidualny charakter miejsca pochówku ich bliskiego. Decydują się na umieszczenie różnych elementów dekoracyjnych, a także sentencji nagrobnych, które ukażą życie lub wartości jakie reprezentował ich bliski. Formuły takie jak „śpij w pokoju” lub „na zawsze w naszych sercach” mogą wzbudzić trochę refleksji i zadumy wśród odwiedzających cmentarz. Niektórzy decydują się na umieszczenie sentencji nagrobnej, które nawiązują do ulubionej książki zmarłego lub stanowiło jego ulubione powiedzenie.
epitafium przykłady
Dawniej sentencje na pomniki pisano na szczególne zamówienie, dzisiaj pomysły na ciekawe epitafia możemy zaczerpnąć chociażby z literatury pięknej, poezji czy wykorzystując sentencje biblijne. Popularne są też różne cytaty sławnych ludzi lub sentencje łacińskie, które jako ponadczasowe motta pięknie się będą prezentowały na każdym nagrobku. Tradycyjne epitafia odwołują się najczęściej do uniwersalnych wartości bądź związane są ściśle z religią. Każdy z nas chciałby jak najpiękniej uczcić pamięć swoich bliskich zmarłych, dlatego tworzymy wzruszające epitafia, które zapadną w pamięci odwiedzającym grób bliskiej nam osoby. Poniżej przygotowaliśmy różne przykłady epitafium, które można wykuć na pomniku.
Znane sentencje nagrobne
– Pokój jego duszy
– Spoczywaj w pokoju
– Jezu Ufam Tobie
– Na zawsze w naszych sercach
– Umarłeś po to, aby żyć
– Nie odchodzi ten, kto pozostaje w sercach bliskich
– Śpieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą
– Kochała i była kochana
– Zawsze w naszych sercach
– Żył długim i dobrym życiem
– Nasza miłość jest wieczna
– To nie był czas, to nie była pora
– W naszej pamięci na zawsze
– Często się śmiał i bardzo kochał
– Pamięć nie umiera
– Kto żyje w sercu tych, którzy pozostają, nie umiera
– Ludzie żyją tak długo, jak długo inni pielęgnują pamięć o nich myśląc i kochając
– Zniknąłeś mi z oczu na wieczne sny, Zostawiłeś mi smutek i gorzkie łzy
– Nic bez Ciebie już nie jest takie samo
– Kochany Mąż, Tata i Dziadek
– Oddana Żona, Matka i Babcia
Epitafia tradycyjne
– Prosi o modlitwę
– Bóg sam wybrał czas
– Umarłeś po to, aby żyć
– W krzyżu zbawienie
– Panie Jezu Zbaw Duszę Moją
– Panie spraw, bym mógł cieszyć się wiecznością
– Matko Boska, przyjmij mnie w opiekę swoją
– Czekam tu na zmartwychwstanie
– Odszedłeś, bo tak chciał Bóg, zostaliśmy sami, lecz zawszę będziesz z nami
– Nie czekajcie, ja nie wrócę, nie śpieszcie się, ja poczekam
– Wieczny odpoczynek racz mu dać Panie, a światłość wiekuista niechaj mu świeci
– Śmierć jest złotym kluczem otwierającym pałac Wieczności
– Bóg wezwał go (ją) spośród nas do domu wiecznego odpoczynku
– Nie pytam Cię Boże dlaczego nam go zabrałeś, lecz dziękuję, że go nam dałeś
– Zrób Maryjo zrób, choć najmniejszy kącik u Jezusa stóp
– W naszych sercach pozostaje pamięć o Tobie, słodka, czuła i prawdziwa
– Odpoczywając w nadziei na chwalebne zmartwychwstanie
– Przeszła przez bramę pokutną w Niebie i przechadzała się po Raju
– Nasz ukochany [mąż/syn/tata] tu śpi, odszedł, ale nie został zapomniany
– Niech wieczna radość nieba będzie Twoją
– Weź mnie więc Panie w Twoje ramię, abym odpoczął
– Pobożny człowiek, który służył Panu przez wszystkie swoje dni
– Nie stracony w pamięci! Nie stracony w miłości! Ale odszedł do domu naszego Ojca na górze
Oryginalne epitafia
– Pamięć jest droższa od słów
– … i tak Cię kocham
– Jak powiedzieć sercu – nie płacz
– Kto Cię poznał – kochał, kto Cię kochał – opłakuje
– Są ludzie i chwile, których się nie zapomina
– Na jednej z tych gwiazd będę żył
– Jakie życie było dla mnie piękne
– Dobre i życzliwe serce jest najlepszą ze wszystkich cech
– Śmierć nie prowadzi żadnego kalendarza
– Zabija nas to, co najbardziej kochamy
– Odszedłeś na zawsze, ale wciąż jesteś blisko
– Człowiek żyje tak długo, aż nie zginie po nim pamięć
– Stworzę Ci pomnik z kwiatów, niech kwitnie krwistym kwieciem, sławiąc Twój ból i trud
– I niech nie będzie smutku; bo pamiętaj, że kiedy słońce zachodzi, powraca z jasnym jutrem. Wznieśmy toast za przeszłość, oraz toast za przyszłość
– Nie opłakujcie mnie, jestem błogosławiony w Bogu i modlę się za Wami. Będę Was kochał z nieba tak, jak kochałem Was z ziemi
Epitafia na pomnik dziecka
– Powiększył grono aniołków
– Śpij Syneczku
– Śpij Aniołku
– Mała dusza, która dobyła skrzydeł
– Najdroższe serce bić nam przestało, szczęście na Ziemi tak krótko trwało
– Z miłości zrodzona, miłością pozostaniesz
– Przez chwilę w naszych ramionach, całe życie w naszych sercach
– Byłeś naszym światłem, nadzieją i miłością
– Śpij, bajki śnij
– Zabierze Cię na orlich skrzydłach i będzie trzymał Cię w swoich dłoniach
– Dla świata byłeś tylko cząstką, a dla mnie całym światem
– Ludzie marzą o Aniołach, My mieliśmy szczęście trzymać Jednego w ramionach
– Anioł w Księdze Życia zapisał narodziny mojego dziecka. Potem wyszeptał, zamykając księgę, że była zbyt piękną dla Ziemi
– Życie tak krótkie, dziecko tak małe. Miałaś moc tknąć radość w nas wszystkich
– Tak trudno na świecie żyć, gdy serce dziecka przestaje bić
Sentencje łacińskie na pomnik
– Ave Maria (tłum. Zdrowaś Mario)
– Requiesce in pace (skrót: R.I.P., tłum. spoczywaj w pokoju)
– Deo Optimo Maximo (skrót: D.O.M., tłum. Bogu Najlepszemu/Największemu)
– Non omnis moriar (tłum. nie wszystek umrę)
– Mors certa, hora incerta (tłum. śmierć [jest] pewna, godzina [jej przyjścia] niepewna)
– Memento mori (tłum. pamiętaj o śmierci)
– Ama nos et vale (tłum. kochaj nas i żegnaj)
– Effugintur structos nomen honorque rogos (tłum. szlachetne imię pozostaje po śmierci)
– Aequat omnes cinis; impares nascimur, pares morimur (tłum. rodzimy się nierówni, równi umieramy)
– Sic transit gloria mundi (tłum. tak przemija chwała świata)
– Benedicamus Domino (tłum. chwalmy Pana)
– Carpe diem (tłum. chwytaj dzień)
Epitafia biblijne – cytaty biblijne
– Bóg współdziała we wszystkim ku dobremu z tymi, którzy Boga miłują (List do Rzymian 8, 28)
– Dzięki Jezusowi chlubimy się nadzieją chwały Bożej (List św. Pawła do Rzymian 5, 2)
– Miłość okazał nam Ojciec, że zostaliśmy nazwani dziećmi Bożymi i nimi jesteśmy (List św. Jana 3, 1)
– Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą (Ewangelia św. Mateusza 5, 8)
– Ja jestem światłością świata. Kto idzie ze Mną, nie będzie chodził w ciemności, lecz będzie miał światło życia (Ewangelia św. Jana 8, 12)
– Wspomnij na swoje miłosierdzie, Panie, Na swoją miłość, która trwa od wieków (Psalm 25)
– I w życiu więc, i w śmierci, należymy do Pana (List do Rzymian 14, 8)
– Czuwajcie więc, bo nie znacie dnia ani godziny (Ewangelia św. Mateusza 25, 13)
– W ręce Twoje Panie, powierzam ducha mego (Psalm 31, 2-6)
– Tułaczka moja już dobiegła kresu,
Dla moich oczu słońce ziemi zgasło.
W Tobie, mój Panie, znajdę pokój wieczny,
Ty będziesz dla mnie nie gasnącym światłem (Pieśń za Zmarłych)
– Boga żywego pragnie moja dusza (Psalm 42, 3)
– Pan jest moim Pasterzem, nie brak mi niczego (Psalm 22)
Najpiękniejsze epitafia polskie
– Zawsze w naszych myślach, na zawsze w naszych sercach
– Wyrwany z życia, lecz nie z serc naszych
– Do rodzinnej ziemi wrócił, by w rodzinnym spocząć grobie, o tej ziemi marzył sobie, co ją kiedyś z łzą porzucił
– Śmierć boli nie tych, którzy odchodzą, lecz tych, co wśród żywych pozostają
– Gdyby miłość mogła uzdrawiać, a łzy wskrzeszać, byłbyś z nami
– Nie rozdzieleni, ale osobno; blisko w pamięci, blisko w sercu
– Ty żyjesz, choć martwe Twe powieki, bo w sercach naszych trwać będziesz na wieki
– Miłość nie kończy się u bram śmierci, żyjesz w naszych sercach i w naszej pamięci
– W naszych sercach zawsze pozostaniesz kochany i pamiętany każdego dnia
– Życie może trwać tylko chwilę, ale pamięć może sprawić, że ta chwila będzie trwać wiecznie
– Jest taki ból o którym lepiej nie mówić, bowiem najlepiej wyraża go milczenie
– Gdy serce bić przestaje, szum wiatru, ptaków śpiew tylko pozostaje
– Mały kwiatek miłości, który rozkwitł, ale musiał umrzeć, przeniesiony teraz w górę, rozkwita z Bogiem na wysokościach
– Serce złote miałaś, od życia dużo chciałaś, zawsze z czułością o nas dbałaś
– Zatrzymamy cząstkę ciebie z nami i wszędzie tam, gdzie my będziemy, ty tam będziesz z nami
– Byłeś naszym szczęściem i ozdobą. Bóg zabrał nam Ciebie i okrył żałobą
– Nie wystarczy patrzeć w górę schodów, trzeba jeszcze po nich wejść
– Pozwól mi żeglować po wiatrach czasu z łagodnym morzem czy potężnym grzmotem z Panem u mego boku i ukochanymi, co trzymają moją dłoń i moje serce
– Czas mija, a wspomnienia zostają, o naszych kochanych i pamiętanych, każdego dnia
– Nikt nie jest wolny, nawet ptaki są przykute do nieba
– Byłeś jak kwiat błyszczący życia rosą, byłeś jak płomień złoty, gorejący. Kwiat ścięła śmierć błyszczącą kosą, zgasił płomień wicher zły, huczący
– Ci, co odchodzą, wciąż z nami są i patrzą z miłością na nasze dni, a czasami nawet śmieją się przez łzy
Krótkie epitafia na pomnik
– Jezu Ufam Tobie
– Ave Maria
– Pokój Jego Duszy
– Pamięć nie umiera
– Wiara koi ból
– Spoczywaj w pokoju
– Odszedłeś tak nagle
– Prosi o modlitwę
– Zginął tragicznie
– Śpij…
– Wiara, nadzieja, miłość
– Do zobaczenia
– Dzieli nas tylko czas
Epitafium cytaty
– „Śpieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą” (ks. Jan Twardowski)
– „Bardziej niż umrzeć, chciałem tylko jednego: żyć” (E. Stachura)
– „Śmierć jest spoczynkiem podróżnego, jest kresem mozołu wszelkiego” (Umberto Eco)
– „A stada aniołów śpiewają ci do odpoczynku” (W. Shakespeare)
– „Gdy gaśnie pamięć ludzka, dalej mówią kamienie” (kard. Stefan Wyszyński)
– „Nie ma takiego życia, które by choć przez chwilę nie było nieśmiertelne” (W. Szymborska)
– „Ktoś tutaj był i był, a potem nagle zniknął i uporczywie go nie ma” (Wisława Szymborska)
– „Życie pisze najbardziej oryginalne, najbardziej komiczne a jednocześnie najbardziej dramatyczne scenariusze” (W. Szymborska)
– „Czym jest me czucie? – Ach, iskrą tylko! Czym jest me życie? Ach, jedną chwilką!” (A. Mickiewicz)
– „Wieczność czeka, czas ucieka” (Jan Paweł II)
– „Nie żyje się, nie kocha się, nie umiera się – na próbę” (Jan Paweł II)
– „Wspomnienia są jedynym rajem, z którego nie można nas wygnać” (Jean Paul)
– „Na zdjęciach patrzymy w wieczność” (Ryszard Nowosielski)
– „Życia nie można opisać. Trzeba je przeżyć” (Oscar Wild)
Epitafium wiersze
1. Odchodzę od Was moi mili
Nie czekam dłużej ani chwili
Nie czekam na brawa, oklaski
Niedługo przysypią mnie piaski
Chcę, abyście mnie pamiętali
I nadal mnie kochali
Swe szczęście odszukali
Ogrom miłości zaznali
Choć mnie przysypią ziemie
Miłości nie pogrzebię
Miłość zostawię z wami
Abyście się kochali
Choć ja w ciemności ruszam
Zostanie moja dusza
W myślach waszych zostanę
I kochać was nie przestanę
Świat ziemski mój dobiegł końca
Przede mną droga lśniąca
Droga ta powrotu nie ma
Bo jest to droga zapomnienia
(autor wiersza: Marta Jakobsze)
2. Byłeś jak kwiat błyszczący życia rosą
Byłeś jak płomień złoty, gorejący
Kwiat ścięła śmierć błyszczącą kosą
Zgasił płomień wicher zły, huczący
(autor wiersza nieznany; inskrypcje na grobie Henryka Romana Mostowskiego na Cmentarzu Łyczakowskim)
3. Ciebie wzięła, mężu drogi, w swe objęcia ziemia
Ja została z sierotami wśród łez i westchnienia.
Ni pomocy, ani rady — cały świat mi cudzy!
kiedyż, kiedyż Bóg wszechmocny ze snu cię obudzi?
(autor nieznany)
4. Wszystko idzie za czasem,
Jam żyw, a śmierć za pasem.
Jeden w łódź, drugi z łodzi,
Ten kona, ów się rodzi […]
(Hieronim Morsztyn, „Czas”)
5. Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim,
Moja droga Orszulo, tym zniknienim swoim.
Pełno nas, a jakoby nikogo nie było:
Jedną maluczką duszą tak wiele ubyło […]
(Jan Kochanowski, „Tren XVIII”)
Zobacz też:
Zakład Pogrzebowy Wawrzyszew – godna i piękna organizacja pogrzebu
Jak napisać mowę pogrzebową? (+ 8 przykładów) – przeczytaj i napisz